22 - 12 - 2024
Postaw Mi Kawe

Jeżeli podoba Ci się strona i chcesz wspomóc projekt!

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Tourismus
Main menu
Informator
Gdzie spędzić czas
Turystyka
Online

Aktuell sind 439 Gäste und keine Mitglieder online

Archiwum
Przełącznik języka
Licznik
Today993
Yesterday1149
This week4880
This month13973
Total2283887

Visitor Info

  • IP: 18.119.142.113
  • Browser: Unknown
  • Browser Version:
  • Operating System: Unknown

Who Is Online

1
Online

Sonntag, 22. Dezember 2024 09:13

Bewertung: 5 / 5

Stern aktivStern aktivStern aktivStern aktivStern aktiv
 

Mikołaj Kopernik

 Jak słowo Wszechmocnego, życia śmierci źródło,

 Dzieląc zmieszane natury zarody,

Z łona zamętu cały świat wywiodły,

Wielki obraz porządku, jedności i zgody:

Równie stuwiecznej nocy rozpędzając cienie,

Kopernik iskrę niebieską rozniecił,

Odróżnił boską prawdę i złudzenie,

Zwyciężył przepaść i ziemię oświecił.

Ludwik Osiński

 

Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu dnia 19 lutego 1473, z ojca także Mikołaja i z matki Barbary Watzelrode, siostry ówczesnego biskupa warmińskiego. Powziąwszy początkowe nauki w rodzinnem swem mieście, wysłany został przez wuja do Krakowa, gdzie przez pięć lat czerpał wiadomości literatury greckiej, łacińskiej i nauk matematycznych. Jakób z Kobylina, Mikołaj Szadek, Marcin z Olkusza, Bernard Wapowski, sławni potem matematycy równie w kraju jak za granicą, byli współuczniami Kopernika, wszyscy zaś w Matematyce i Astronomii uczniami Wojciecha z Brudzewa. Roku 1497 powołany został Brudzewski na Sekretarza przy xięciu Litewskim Aleksandrze, królu potem polskim, a Kopernik przeniósł się do Bononii, gdzie sławnemu astronomowi Dominikowi Marja z Ferrary w pracach uczonych wielce był pomocnym. W dwudziestym siódmym roku życia swego uczył Kopernik publicznie w Rzymie Matematyki: tamże 6 listopada 1500 r. księżyca zaćmienie uważał, lecz nie ubiegając się za sławą, postrzeżenia swoje i badania przyjaciołom tylko udzielał. W Padwie uzyskał w sztuce lekarskiej stopień doktora, a powróciwszy do Ojczyzny, obrał sobie stan duchowny, i za staraniem wuja swego został kanonikiem w Franenbergu. Żyjąc w zaciszu, poświęcał czas swój wypełnianiu powinności powołania swego, ratowania nieszczęśliwych i naukom.

Przy trudnych i ciągłych pracach, nie uchylał się bynajmniej od usług publicznych, i wykonywania poleceń swej Kapituły. Był Kopernik praw iej obrońcą na kilku Sejmach, a na Sejmie w Grudziądzu (1521), wypracowanem przez siebie dziełem, w którem ogólne podał prawidło, z najdokładniejszem zasad jego objaśnieniem, do słusznego biegu monety w krajach polskich, litewskich i pruskich służące, przyłożył się wielce do załatwienia trudności, które były powstały w przeciągu trzynastoletniej wojny z Krzyżakami, z przyczyny zepsutej przez mistrza krzyżackiego monety.

Po śmierci Biskupa warmińskiego Fabiana de Lusianis mianowany Administratorem biskupstwa, z niezachwianem męztwem, nie zważając na żadne intrygi, groźby i prześladowania możnych, wyrobił u króla, iż dobra, które Krzyżacy od biskupstwa oderwali, kapitule powrócone były. Wśród tak wielkich i licznych zatrudnieni, przemyślał Kopernik zawsze nad swem dziełem, co mu nieśmiertelną zjadnało sławę, a które świat dopiero po śmierci jego ujrzał.

Wielkiemu Kopernikowi należy się sława, iż pierwszy odważył się po długich badaniach powstać przeciw mylnym wyobrażeniom o układzie świata, które czas i źle zrozumiana pobożność, niejako świętemi uczyniły. Jemu zostawionem było, aby zdarł maskę błędom, a prawdzie odwiecznej jej prawa przywrócił. Podług systematu, który nosi imię ptolemeuszowego, ponieważ go Ptolemeusz, Astronom alexandryjski w drugim wieku po Chrystusie, w dziele swojem pod napisem: Almagest, naukowo wyjaśnił, stoi ziemia w spoczynku, i jest jakoby fundamentem całego przyrodzenia: słońce, księżyc i gwiazdy krążą codziennie około niej. Kopernik pokazał bezzasadność i fałsz systematu tego, i wytłómaczył cały porządek świata słonecznego. W nieśmiertelnem swem dziele o obrotach ciał niebieskich objawił pierwszy i pokazał: że słońce jest gwiazdą nieruchomą: otoczoną szeregiem planet około niego krążących, których jest i środkiem biegu i pochodnią oświecającą: że oprócz planety drugiego rzędu czyli księżyce, naprzód około swych planet, a potem wraz z niemi około słońca bieżące; że ziemia jest planetą głównym, bieg trojaki mającym: że wszystkie widowiska biegu dziennego i rocznego, pory roku i z nich wypadając ew świetle i powietrzu odmiany, są rzetelnemi skutkami biegu wirowego ziemi około swej osi, i periodycznego około słońca: że wszystkie biegi gwiazd stałych, są tylko złudzeniem oka naszego, a prawdziwym wypadkiem biegu ziemi: że nakoniec w biegu wszystkich planet, tak pierwszego jak drugiego rzędu, zachodzą dwojakie skutki, bacznego rozróżnienia wymagające, t. i: jedne, które pochodzą od biegu ziemi; drugie, które wypadają z ich własnego około słońca obrotu. System ten czyli układ jest cały dziełem Kopernika, i później sprostowany i poprawiony przez mężów, którym pierwszy drogę do badań gruntownych wskazał, dotąd słusznie nosi imię Systematu Kopernikowego.

Dzieło swoje ofiarował Kopernik Pawłowi III. Papieżowi, a w przedmowie charakteryzującej tak pięknie wielkiego męża, wyłuszcza przyczyny, które go powodowały do przedsięwzięcia tak olbrzymiej pracy. Zgłębiał on i porównywał zdania wszystkich filozofów starożytności, i albo je rozwijał albo protestował. Nie uniesiony chęcią sławy, chował dzieło swoje przez 24 lat, i dopiero na usilne nalegania przyjaciół, Kardynała Schonberga i Tidemana Gizjusza, Biskupa Chełmińskiego, rękopism swój im oddał, który za staraniem Joachima Retyka, Professora Matematyki w Wittembergu, w Norymbergu 1542 światło ujrzał. Już wielki mąż leżał na łożu śmiertelnem w 71 roku życia, gdy mu exemplarz dzieła jego przysłano: wziął go do rąk, obejrzał i w kilku godzin przeniósł się do wieczności.

Zwłoki Kopernika złożone są w Frauenburgu: pokrywa je skromy grobowiec z napisem zatartym prawie> Uczony Tadeusz Czacki wydobył je za pozwoleniem Kapituły tamecznej, i uzyskawszy nieco drogich pamiątek, przeniósł je do Ojczyzny: część złożył w Puławach, część oddał byłemu Towarzystwu przyjaciół nauk w Warszawie. Za staraniem tegoż towarzystwa wystawiono w roku 1830 w Warszawie Kopernikowi posąg, który rycina wystawia, podług wzoru Tordwalsena, tamże z bronzu ulany.

W Krakowie w Kościele Śtej Anny wznosi się także pamiątka przez Józefa Xięcia Jabłonowskiego czci Kopernika poświęcona. Na podstawie z czarnego marmuru, muza Astronomii z bronzu, wieńczy popiersie Kopernika jedną ręką, a drugą trzyma tarcz, na której dwie gwiazdy, tarcz Sobieskiego i Ciołek Poniatowskich; po jednej stronie jest globu ziemski, na drugiej świat podług Kopernika: na podstawie u góry te słowa w łacińskim języku: :Temu, co się mądrym być odważył.” A niżej między herbami Akademii i Krakowa napis:

 „Mikołaj Kopernik

Ojczyzny, miasta, Akademii

Ozdoba, zaszczyt i chwała.”

Zasługi Kopernika w Astronomii, na zadanie ogłoszone przez Towarzystwo Warszawskie przyjaciół nauk, w celu oddania hołdu winnej pochwały wielkiemu mężowi, Jan Śniadecki, Matematyki przy Akademii Krakowskiej Prof: w rozprawie swojej wybornem piórem wyliczył i w godny sposób uwielbił, a Ludwik Osiński wzorową uczcił odą.

Red. Ciechański "Przyjaciel Ludu"

Money.pl

Joomla!-Debug-Konsole

Sitzung

Profil zum Laufzeitverhalten

Speichernutzung

Datenbankabfragen